Thách đố của Đời Sống Thánh Hiến trong việc sử dụng công nghệ mới

Thứ ba - 12/08/2025 20:31
Thách đố của Đời Sống Thánh Hiến trong việc sử dụng công nghệ mới

Làm thế nào để người tu sĩ vẫn trung thành với ơn gọi thánh hiến giữa thế giới kỹ thuật số đầy xao động? Làm thế nào để sống "ở trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian", như Chúa Giêsu đã cầu nguyện (x. Ga 17,15-16)? Bài viết này xin được suy tư và đề nghị một vài định hướng thực tiễn cho đời sống thánh hiến hôm nay.

Dẫn nhập

Thế giới hôm nay thay đổi từng ngày – không chỉ về hình thức, mà cả trong chiều sâu lối sống và tư duy. Kỹ thuật số, mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo, thế giới ảo... không còn là khái niệm xa lạ, mà đã trở thành "khí quyển" của thời đại. Những tiến bộ ấy không chỉ thay đổi cách con người làm việc, học tập và tương tác, mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến cách sống và cách nghĩ của họ, kể cả trong lĩnh vực tôn giáo và đời sống tâm linh.
Trong bối cảnh ấy, người sống đời thánh hiến – những người cam kết sống ba lời khấn khó nghèo, khiết tịnh và vâng phục – cũng không đứng ngoài dòng chảy của thời đại. Công nghệ mới mở ra nhiều cơ hội để phục vụ Tin Mừng, nhưng đồng thời cũng gây ra không ít thách đố đối với căn tính, lối sống và sứ vụ của tu sĩ. Việc phân định, làm chủ và sử dụng công nghệ cách khôn ngoan là điều cần thiết để đời sống thánh hiến tiếp tục trở nên “ánh sáng và muối men” trong thế giới hôm nay. Trong bầu khí đó, đời sống thánh hiến – với căn tính là theo sát Đức Kitô trong sự khó nghèo, khiết tịnh và vâng phục – đang đứng trước những thách đố lớn lao nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội mới mẻ.
Làm thế nào để người tu sĩ vẫn trung thành với ơn gọi thánh hiến giữa thế giới kỹ thuật số đầy xao động? Làm thế nào để sống "ở trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian", như Chúa Giêsu đã cầu nguyện (x. Ga 17,15-16)? Bài viết này xin được suy tư và đề nghị một vài định hướng thực tiễn cho đời sống thánh hiến hôm nay.
1. Những thách đố trong đời sống nội tâm
a. Mất dần sự thinh lặng nội tâm
Một trong những nét đặc trưng của đời sống thánh hiến là sự chuyên chăm cầu nguyện, thinh lặng và kết hợp mật thiết với Thiên Chúa. Tuy nhiên, trong thế giới bị kỹ thuật số hóa, người tu sĩ dễ rơi vào tình trạng phân tán, mất tập trung và thiếu chiều sâu nội tâm[1].
            Những khủng hoảng lớn nhất của con người hiện đại là không còn khả năng ở lại trong thinh lặng. Các thiết bị điện tử, mạng xã hội và lượng thông tin khổng lồ khiến ta luôn sống "ngoài mình", liên tục phản ứng, tương tác, trả lời. Đối với người tu sĩ, đây là một mối đe dọa thật sự cho đời sống cầu nguyện, chiêm niệm và lắng nghe tiếng Chúa. Thánh Gioan Thánh Giá đã từng nói: "Chúa nói trong thinh lặng của linh hồn." Khi không còn thinh lặng, ơn gọi có nguy cơ trở nên mệt mỏi, hời hợt và đánh mất chiều sâu thiêng liêng[2].
b. Cám dỗ sống "hướng ngoại" và đánh mất căn tính
Các phương tiện truyền thông xã hội như Facebook, YouTube, TikTok, hay các ứng dụng nhắn tin nhanh khiến người dùng bị cuốn vào một dòng chảy liên tục của thông tin và hình ảnh. Tình trạng "nghiện màn hình" ngày càng phổ biến, khiến thời gian dành cho chiêm niệm, suy niệm và cầu nguyện bị thu hẹp. Người tu sĩ có thể dần đánh mất cảm thức thánh thiêng của thinh lặng và việc hiện diện trọn vẹn trước Chúa.
Tu sĩ sống lời khấn khó nghèo, nhưng trong thực tế, rất dễ bị kéo vào lối sống tiêu thụ của xã hội kỹ thuật số: liên tục cập nhật thiết bị mới, tìm kiếm hình ảnh đẹp, tạo “thương hiệu” bản thân trên mạng. Điều đó có thể khiến đời sống thánh hiến trở nên nông cạn, đặt nặng vẻ bề ngoài và hiệu quả truyền thông hơn là đời sống nội tâm và cộng đoàn. Đức Thánh Cha Phanxicô từng cảnh báo: "Sự phô trương bề ngoài là một hình thức của thế gian xâm nhập vào trong Hội Thánh.[3]"
Đức Giáo hoàng Phanxicô đã cảnh báo: “Khi chúng ta không biết dừng lại trong thinh lặng và cầu nguyện, chúng ta liều mình đánh mất chính mình” (Laudato Si’, số 225). Điều này đặc biệt đúng đối với người sống đời thánh hiến – những người được mời gọi là “ngôn sứ của sự hiện diện” giữa thế giới đầy ồn ào và gấp gáp.Trong ý cầu nguyện được công bố ngày 1/4/2025, Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu cầu nguyện “để việc sử dụng công nghệ mới không thay thế các mối tương quan giữa con người với nhau, nhưng tôn trọng phẩm giá của mỗi người và giúp chúng ta đối diện với những khủng hoảng của thời đại”.
2. Thách đố trong đời sống cộng đoàn
Nhiều nghiên cứu xã hội cho thấy, càng dùng mạng xã hội nhiều, người ta càng cảm thấy cô đơn. Trong đời sống cộng đoàn tu trì, nếu mỗi người “sống trên điện thoại” hơn là sống tương quan thật, thì sự hiệp thông dần rạn vỡ. Những bữa cơm im lặng, những cuộc họp vội vã, những lần trò chuyện bị ngắt quãng bởi tiếng thông báo… đang trở thành “bình thường mới” trong nhiều cộng đoàn. Điều này đòi hỏi một sự hoán cải tận căn, không chỉ ở từng cá nhân, mà cả trong cơ cấu và nếp sống cộng đoàn.
Đời sống thánh hiến không chỉ là mối tương quan cá vị với Thiên Chúa, mà còn là đời sống huynh đệ trong cộng đoàn. Tuy nhiên, công nghệ mới – dù giúp kết nối nhanh chóng và rộng rãi – lại có thể dẫn đến hiện tượng xa cách trong chính cộng đoàn.
Không khó để bắt gặp cảnh mỗi người trong cộng đoàn đang chăm chú vào chiếc điện thoại của mình, trong khi sự tương tác thực tế thì bị giới hạn. Tình trạng “ở gần mà xa” làm xói mòn tinh thần huynh đệ và chia sẻ, làm giảm chất lượng của các giờ kinh, bữa ăn chung, và các cuộc họp cộng đoàn.Bên cạnh đó, mạng xã hội còn có nguy cơ làm nảy sinh chủ nghĩa cá nhân, tính cạnh tranh hoặc xu hướng tìm kiếm sự công nhận từ bên ngoài, làm lu mờ tinh thần hiệp nhất và đơn sơ.
Để tránh những nguy hiểm này, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta “sử dụng công nghệ để kết nối chứ không phải để chia rẽ; để giúp đỡ người nghèo; để cải thiện cuộc sống của những bệnh nhân và những người có khả năng khác nhau; dùng công nghệ để chăm sóc ngôi nhà chung của chúng ta; để gặp gỡ nhau như anh chị em”. Và Ngài hằng mong ước sự gặp gỡ thân tình để cảm thông, để thấu hiểu: “Tôi ước ao biết bao chúng ta nhìn vào màn hình ít hơn và nhìn vào mắt nhau nhiều hơn!”. Bởi vì, “chính khi chúng ta nhìn vào mắt nhau, chúng ta mới khám phá ra điều thật sự quan trọng: chúng ta là anh chị em, là con cái của cùng một Cha[4]”.
3. Thách đố đối với các lời khấn
Các lời khấn là trung tâm của đời sống thánh hiến, nhưng trong thời đại công nghệ, việc sống trung thành với các lời khấn trở nên đầy thách đố.
Lời khấn khó nghèo: Việc sở hữu các thiết bị công nghệ hiện đại và cập nhật thường xuyên (điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop...) dễ dẫn đến lối sống tiêu dùng, lệ thuộc và tốn kém. Nếu không được phân định rõ ràng, người tu sĩ có thể dần dần đi xa tinh thần khó nghèo Tin Mừng[5].
Lời khấn khiết tịnh: Không gian mạng chứa đầy những nội dung không phù hợp, hình ảnh khiêu dâm, hoặc mối tương quan ảo dễ gây lôi kéo tình cảm lệch lạc. Nếu thiếu kỷ luật và giám sát nội tâm, người tu sĩ có thể bị tổn thương và thất bại trong đời sống khiết tịnh[6].
Lời khấn vâng phục: Tính tự do và quyền riêng tư trên mạng có thể mâu thuẫn với tinh thần vâng phục và kỷ luật của đời sống cộng đoàn, nhất là khi không có sự minh bạch trong cách sử dụng thiết bị và nội dung truy cập[7].
4. Phân định và hướng đi trong ánh sáng Tin Mừng
Tuy có nhiều thách đố, công nghệ cũng là món quà của Thiên Chúa nếu biết sử dụng cách khôn ngoan. ĐGH Phanxicô đã nhận định: “Internet là một món quà của Thiên Chúa, nhưng việc sử dụng nó phải đi kèm với trách nhiệm[8].
a) Giáo dục và huấn luyện kỹ thuật số có định hướng
Các nhà đào tạo cần giúp tu sĩ trẻ biết sử dụng công nghệ như một công cụ phục vụ sứ vụ – loan báo Tin Mừng, giáo dục đức tin, truyền thông Giáo hội – thay vì để mình bị công nghệ chi phối. Cần nhấn mạnh đến nguyên tắc: công nghệ là phương tiện, không phải là mục đích.
b) Sống linh đạo kỹ thuật số
Cần phát triển một nền linh đạo kỹ thuật số: dám “chay công nghệ”[9] vào những thời điểm nhất định trong ngày, tuần hoặc năm; gắn kết việc hiện diện trên mạng với đời sống cầu nguyện, để mọi hành động – cả khi online – đều là lời chứng tá cho Tin Mừng.
c) Củng cố cộng đoàn và thiết lập quy tắc
Các cộng đoàn có thể thiết lập giờ “offline”[10] chung, hạn chế thời gian dùng mạng, và cổ võ các giờ gặp gỡ trực tiếp. Việc sử dụng thiết bị công nghệ cũng nên được minh bạch, được lắng nghe và giám sát nhẹ nhàng trong bầu khí yêu thương và tôn trọng.
Kết luận
Công nghệ mới vừa là cơ hội, vừa là thách đố đối với đời sống thánh hiến. Điều quan trọng không phải là né tránh hay từ chối công nghệ, nhưng là biết phân định và sử dụng nó với tinh thần Tin Mừng. Đời sống thánh hiến hôm nay không sống giữa sa mạc khô cằn như xưa, nhưng giữa “sa mạc kỹ thuật số” – nơi đầy tiếng động, ánh sáng, thông tin, nhưng lại thiếu sự hiện diện thật và chiều sâu tâm linh. Tuy nhiên, chính trong sa mạc đó, Thiên Chúa vẫn cất tiếng gọi: “Hãy ở lại trong Thầy” (Ga 15,4). Người tu sĩ được mời gọi không rút lui, không hoảng loạn, nhưng can đảm hiện diện, phân định và dấn thân. Hội dòng nào biết “cấy men Tin Mừng” vào thế giới kỹ thuật số, mà vẫn giữ được ngọn lửa cầu nguyện và đời sống cộng đoàn, thì sẽ là dấu chỉ hy vọng cho thế giới hôm nay. Và mỗi tu sĩ trẻ, khi sống chân thành, đơn sơ, sâu sắc giữa lòng kỹ thuật số, chính là một “ánh sáng giữa thế gian” (x. Mt 5,14).
Trong thế giới đang dần đánh mất chiều sâu nội tâm và sự hiện diện thực sự, đời sống thánh hiến được mời gọi trở nên chứng tá sống động cho một lối sống đơn sơ, cầu nguyện, hiệp thông và phục vụ. Chính giữa thế giới kỹ thuật số, người tu sĩ có thể trở thành “người gieo hạt ánh sáng”, nếu biết để Chúa Kitô làm trung tâm mọi tương tác – cả thật lẫn ảo.
GỢI Ý SUY TƯ
-          Bạn có thường cảm thấy công nghệ làm mình bị xao nhãng trong đời sống cầu nguyện không? Tại sao?
-          Theo bạn, người tu sĩ có nên hiện diện trên mạng xã hội? Nếu có, thì với giới hạn và mục đích nào?
-          Bạn đã từng chứng kiến trường hợp nào mà công nghệ gây tổn thương cho đời sống cộng đoàn chưa? Làm sao để khắc phục?
-          Cộng đoàn của bạn đã có quy tắc hoặc định hướng rõ ràng về việc sử dụng công nghệ chưa? Nếu chưa, bạn đề xuất gì


Tài liệu tham khảo
1.       Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông huấn Christus Vivit, 2019.
2.       Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Thông điệp Laudato Si’, 2015.
3.       Bộ Đời Sống Thánh Hiến, Hãy Tỉnh Thức và Cầu Nguyện, 2018.
4.       Bộ Truyền Thông Tòa Thánh, Hướng dẫn về việc hiện diện trên mạng xã hội, 2023.
5.       Hội Dòng Augustino, Tu sĩ trong thời đại kỹ thuật số, 2020.
6.       Sr. Nathalie Becquart, "The Digital World and Consecrated Life", La Civiltà Cattolica, 2022.
7.       Vaticannews.va,Cầu cho việc sử dụng công nghệ mớiĐức Thánh Cha Phanxico, 2025
8.       Bộ Giáo lý Đức tin và Bộ Văn hóa – Giáo dụcAntiqua et Nova”, 2025
 

[1] Thông điệp Laudato Si’, số 225
[2] Truyền thống linh đạo Carmêlô;
[3] Nguồn: Christus Vivit, số 67-70
[4] Vaticannews.va, tháng 4/2025;Christus Vivit, số 88-90Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền Thông 2019
[5] Dòng Augustino, “Tu sĩ trong thời đại kỹ thuật số”, 2020.
[6] Bộ Giáo lý Đức tin và Bộ Văn hóa – Giáo dục, “Antiqua et Nova”, 2025.
[7] Hướng dẫn về việc hiện diện trên mạng xã hội, Bộ Truyền thông Tòa Thánh, 2023.
[8] Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền Thông, Đức Phanxicô, 2014.
[9] Sr. Nathalie Becquart, "The Digital World and Consecrated Life", La Civiltà Cattolica, 2022.
[10] Hãy Tỉnh Thức và Cầu Nguyện – Bộ Đời sống Thánh hiến, 2018.


 
Sr. Marie Josephine Trần Thanh Lương
 Tags: THÁNH HIẾN

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THỐNG KÊ TRUY CẬP

  • Đang truy cập 8
  • Máy chủ tìm kiếm 2
  • Khách viếng thăm 6
  • Hôm nay 5,604
  • Tháng hiện tại 77,195
  • Tổng lượt truy cập 14,559,008
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây